آرشیدوک فرانتس فردیناند ولیعهد امپراتوری اتریش - مجارستان به دست یک ناسیونالیست صرب به نام پرنزیب در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴ در سارایوو بوسنی به قتل رسید و اتریش ادعا کرد صربستان در این کار دخالت داشته و تقاضا نمود تحقیقاتی با شرکت نمایندگان اتریش صورت پذیرد که دولت صربستان تحقیقات را قبول نمود ولی با حضور نمایندگان خارجی مخالفت کرد. دولت اتریش به صربستان اعلان جنگ داد و روسیه بسیج عمومی اعلام کرد و آلمان هم به حمایت از اتریش به روسیه و فرانسه اعلان جنگ داد. قوای آلمان به بلژیک حمله کرد و این اقدام یعنی حمله به یک کشور بی‌طرف موجب دخالت انگلیس در جنگ شد.
این روزها گروهک تروریستی داعش واپسین نفس های خود را در عراق و سوریه می کشد، موصل و حلب دو شهر فوق استراتژیک برای داعش تقریبا از دست تروریستها خارج شده و همین موضوع باعث شده تا زمزمه های حذف داعش از صحنه معادلات بین المللی بر سر زبان ها افتد. قطعا تضعیف داعش در این ایام حساس برای برخی دولت های منطقه که نقش تقویت کننده داعش را داشتند نگران کننده است. از سویی پیوستن ترکیه به اتحاد علیه داعش و میزبانی نشست سه جانبه نیز باعث شده تا در ظاهر هم که شده داعش یکی از بزرگترین حامیان خود در منطقه را ازدست رفته بداند. در نوامبر 2015 زمانی که ترکیه یکی از هواپیماهای روسی را در مرزهای سوریه سرنگون کرد روابط این دو کشور به شدت به تیرگی گرایید، هر چند بعد از نامه فدایت شوم اردوغان اوضاع کمی بهبود یافت اما پس پرده خنده هایی که مسئولین دو کشور در دیدارهایشان برای تامین خوراک دوربین ها از هم نشان می دهند کینه ای شتری خوابیده است.
یکی از احتمالات قوی در مورد قتل سفیر روسیه در آنکارا دست داشتن برخی دولت ها از جمله آل سعود در این ماجراست. و با توجه به شیشه ای بودن روابط دو کشور این احتمال وجود دارد که برخی برای پیاده کردن مدل آغاز جنگ جهانی اول دست به کار بودند تا بهانه قتل سفیر روس ها زنگ اغاز سومین نبرد جهانی باشد. جدا از اینکه آن شلیک شقیقه آبروی بین المللی ترک ها را نشانه گرفت می توانست در حکم شروعی دوباره برای آغاز جنگی در قواره جهانی باشد. فرضیه ای که با روحیات اردوغان و پوتین چندان هم غریبه نیست!
فرضیه دیگری که این روزها از دید تحلیلگران مسائل منطقه تقریبا به دور مانده است دست داشتن شخص اردوغان در این ماجراست. کافی است چند اتفاق رخ داده طی روزهای اخیر را در پازل این ترور کنار هم قرار دهیم تا نقش سلطان رجب طیب اردوغان در این ترور پر رنگ شود، هر چند این روزها گولن نقش بزبلاگردان را برای ترکیه بازی می کند و رسانه های وابسته به دولت نیز این ترور را به طرفداران گولن نسبت داده اند. همین چندی پیش سایت افشاگر ویکی لیکس که جولیا آسانژ مدیر آن در حمایت همه جانبه دولت روسیه قرار دارد اقدام به انتشار اسناد جدید کردکه بخشی از این اسناد به  ایمیل های وزیر انرژی ترکیه و پسر رجب طیب اردوغان مربوط می شود. همین موضوع نگرانی های اردوغان را در مورد انتشار اسناد دیگری از وی و خانواده اش افزایش داده است اسنادی که احتمالا بخش عمده ای از آن ها به نقش ترکیه در قوت گرفتن داعش و حمایت در سایه آنها از این گروهک اشاره دارد. مولود مرت آلتین تاش ضارب سفیر بخت برگشته روسیه در دم توسط ماموران امنیتی به منظور سرپوش گذاشتن روی حقایق پشت این ترورکشته می شود تا عمده سرنخ داستان راهی دیار حق شود. ضمنا انتشار  برخی تصاویر از دست دادن فرد ضارب با رجب طیب اردوغان و حضور او در مراسم های مرتبط با رییس جمهور ترکیه درست بودن این فرضیه را قوت بخشیده است که اردوغان به نوعی با این کار از روس ها زهر چشم گرفته تا در انتشار اسنادی که بر علیه وی و خانواده اش می باشد تامل بیشتری به خرج دهد!

یادداشت از وحید خدادادی